به‌ر ئه‌وه‌ی له دایک بین کڵێشه‌یه‌ک ئاماده‌بوو له‌ده‌ره‌وه‌و ویستی خۆماندا ناو ناسنامه‌و زمان و بیروباوه‌ڕو ئاین و داب ونه‌ریت ئاراسته‌کانی گه‌شه‌کردن و فێرکردنمان به‌سه‌ردا بسه‌پێنێت ،ئێمه هه‌موو به‌رهه‌می ئه‌م سه‌رده‌م و رۆژگارو ژینگه کۆمه‌ڵایه‌تی و کلتووری و رۆشنبیریه‌ین که تیایدا چاومان هه‌ڵهێناوه‌و قۆناغه‌کانی ته‌مه‌نمان به‌سه‌ر بردووه ،له کۆمه‌ڵناسیدا به‌مه ده‌ڵێن پێگه‌یاندنی کۆمه‌ڵایه‌تی واته گۆڕینی بوونه‌وه‌رێکی بایۆلۆژی وه‌کو نه‌وه‌و بێچووی هه‌ر زینده‌وه‌رێکی تر بۆ بوونه‌وه‌رێکی کۆمه‌ڵایه‌تی فێر بێ و هه‌ست به ئه‌رک و به‌رپرسیاریه‌تیه‌کانی بکات و له ناو کۆمه‌ڵگادا بژیت ،ئه‌مه‌ش به کۆنترۆڵکردن و به‌رزه‌فتکردنی تاک ده‌کرێت ،له‌م نوسینه‌دا هه‌وڵ ده‌ده‌ین تیشک بخه‌ینه سه‌یر پێناسه‌کانی ئه‌م چه‌مکه :
یه‌که‌م : کۆنترۆڵی کۆمه‌ڵایه‌تی
بۆ کۆنترۆڵی کۆمه‌ڵایه‌تی پێناسه‌ی جۆراو جۆر کراوه‌و نه‌توانراوه له پێناسه‌یه‌کی گشتگیردا کۆبکرێته‌وه چونکه
أ-به پێی ئاراسته هزریه‌کانی ئه‌و زانستانه‌ی ئه‌م بابه‌ته‌یان وه‌رگرتووه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی کۆنترۆڵی کۆمه‌ڵایه‌تی بابه‌تی به‌شێکی زۆری زانسته مرۆیی و کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کان بووه وه‌کو ده‌رونناسی و کۆمه‌ڵناسی و ده‌رونناسی کۆمه‌ڵایه‌تی و مرۆڤناسی و ئاین و ...هتد .
ادامه مطلب ...هه‌روه‌کو له به‌شی پێشوو و له‌کاتی باسکردنی هزری کۆمه‌ڵایه‌تی له گۆرانی فۆلکلۆری کوردیدا ئاماژه‌مان به‌وه کرد که فۆلکلۆر به گشتی و له ناو فۆلکلۆریشدا گۆرانی میللی به تایبه‌ت په‌یوه‌ندیه‌کی راسته‌خۆی به ژیانی کۆمه‌ڵایه‌تی کۆمه‌ڵگاوه هه‌یه ،ره‌نگدانه‌وه‌ی ره‌وشی ژیان و په‌یوه‌ندیه خێزانیه‌کان و باری چینایه‌تی و قۆناغه‌کانی په‌ره‌سه‌ندنی کۆمه‌ڵگاکه‌یه ،تا راده‌یه‌کی زۆر ئه‌مه بۆ ئاینیش راسته ،چونکه کاتێک ده‌ڵێین فۆلکلۆر هه‌موو شت ده‌گرێته‌وه(1) ،به لایه‌نی مادی و مه‌عنه‌وی به‌رهه‌مه‌کانی کۆمه‌ڵگاوه ،یه‌کێک له‌وانه گۆرانیه
لێره‌دا فۆلکلۆر به شێوه‌یه‌ک له شێوه‌کان به هاومانای کلتوور به‌کارهاتووه ، چونکه کلتووریش دوولایه‌نی مادی و مه‌عنه‌وی هه‌یه وگۆرانی و بیروباوه‌ڕو چیرۆک وداستان و په‌ندو ئاینینش هه‌روا به‌شێکه له کلتووری مه‌عنه‌وی مرۆڤایه‌تی و ره‌گه‌زێکی گرنگ وکاریگه‌ری ژیانی کۆمه‌ڵایه‌تی پێکدێنێت ، ئه‌گه‌ر له‌و روانگه‌وه سه‌یری کلتوور بکه‌ین که دوو لایه‌نی مادی و مه‌عنه‌وی هه‌یه ،هه‌روه‌کو چۆن سه‌یری فۆلکلۆرمان کرد ئه‌وا هزرو فه‌لسه‌فه‌و بیروباوه‌ڕو جیهانبینی و ئاینیش به‌شێکن له‌و پێکهاته‌یه ،ره‌وشی ژیانی کۆمه‌ڵایه‌تی و په‌یوه‌ندیه ئابووریه‌کان و ئاستی پێگه‌یشتنی مه‌عریفی کۆمه‌ڵگا دیارییان ده‌کات ،هه‌روه‌کو له مارکسیزمدا ئاین یه‌کێکه له توخم وره‌گه‌زه‌کانی سه‌رخان له پاڵ به‌رهه‌مه هزریه‌کانی تردا و به پێی قۆناغه‌کانی گه‌شه‌کردنی مرۆڤ و په‌ره‌سه‌ندنی ئامێرو که‌ره‌سته‌کانی به‌رده‌ست ئاینیش گۆڕانی به‌سه‌ردا دێت
له پلانی هه‌ر پرۆسه‌یه‌کی به‌رهه‌مهێناندا ،به تایبه‌تی پرۆسه‌ی به‌رهه‌مهێنانی مه‌عریفه‌ی زانستی ،پلان بۆ سه‌رکه‌وتنی پرۆسه‌که وه‌ک به‌رنامه‌ی کارکردنی ئه‌قڵه له هه‌ر جه‌سته‌یه‌کی زیندوودا ،چۆن ئه‌قڵ سیماو نیشانه‌ی په‌ره‌سه‌ندنی مرۆڤه ،نه‌خشه‌ی کاری زانستی نیشانه‌ی پێشکه‌وتنی کۆمه‌ڵگایه ئه‌گه‌ر هه‌ڵه له نه‌خشه‌ی کاری هه‌ر پرۆسه‌یه‌کدا هه‌بێت ئیتر ته‌واوی ره‌گه‌زه‌کانی تری ئه‌و ده‌زگایه‌ش ته‌واو کارا بن ،سه‌رکه‌وتن ده‌که‌وێته به‌ر ره‌حمه‌تی رێکه‌وت ومسۆگه‌ر نابێ ،بۆیه هه‌میشه به خۆدا چوونه‌وه‌و بیرکردنه‌وه له داهێنانی مۆدێلێکی ترو توێژینه‌وه له شێوازێکی نوێ بۆ نه‌خشه‌ی کاره‌کان زیندوویه‌تی جه‌سته‌و ئاکتیڤ بوونی ئه‌قڵ ده‌گه‌یه‌نێت . به‌ڵام ئه‌مه له پرسی کتێبخانه‌کانی به‌ش و کۆلێژه‌کانی سه‌ر به زانکۆی سه‌لاحه‌دیندا نیه ، له هه‌موو رووه‌کانی په‌یداکردنی کتێب و به‌ده‌ستهێنانی سه‌رچاوه‌ی نوێ و چۆنیه‌تی تۆمارکردن وهه‌ڵگرتن و خستنه به‌رده‌ستی خوێندکارانی به‌شه زانستیه‌کانه‌وه ،ئه‌مه‌ش کۆسپێکی گه‌وره‌ی پێشکه‌وتن و په‌ره‌سه‌ندنی مه‌عریفه‌ی زانستیه ،ئه‌گه‌ر گۆڕانه‌کانی کۆمه‌ڵگا له زانکۆوه ده‌ست پێ بکات بێگومان ده‌بێ هه‌ر پرۆسه‌یه‌کی گۆڕان و ریفۆرمی مه‌عریفی زانکۆش له کتێبخانه‌و گۆڕینی سه‌رچاوه‌و سیسته‌می په‌یوه‌ندی کردنی زانکۆکانه‌وه ده‌ست پێ بکات
ادامه مطلب ...