له ده‌ستپێکی چوارچێوه‌ی تیۆری کاری مه‌یدانیدا ،ده‌بێ توێژه‌ر ئه‌وه‌ی لا روون بێت که توێژینه‌وه‌که‌ی کێ ده‌گرێته‌وه واته ئه‌وانه‌ی توێژینه‌وه‌که‌یان له‌سه‌ر ده‌کات کێن؟که به چه‌مکه کۆمه‌ڵناسیه‌که‌ی پێی ده‌ڵێین کۆمه‌ڵگای توێژینه‌وه‌که یان هه‌ندێک جار پێی ده‌ڵێن کۆمه‌ڵگای ئامانج، یان کۆمه‌ڵگای ژێده‌ر دیاری بکات ، واته ئه‌و چوارچێوه‌یه‌ی نموونه‌ی توێژینه‌وه‌که‌ی لێ وه‌رده‌گیرێت پێناسه بکات ،بزانێت که بریتیه له‌و کۆمه‌ڵگه‌یه‌ی بڕیاره توێژینه‌وه‌که‌ی له‌سه‌ر ئه‌نجام بدرێت و ئه‌نجامه‌کانی توێژینه‌وه‌که‌ی شایانی گشتاندنه به‌سه‌ر هه‌موویاندا ،ئه‌گه‌رچی ئه‌م چوارچێوه‌یه یان کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی گه‌وره‌و په‌رش و بڵاوه و نایه‌کانگیر و پڕ له رێزبه‌ندی کۆمه‌ڵایه‌تی و ئایینی و مه‌زهه‌بی و چینایه‌تی و له رووی باکگراوندی ژینگه‌یی شارنشینی و لادێیشه‌وه له یه‌کتر جیاوازن، یان به پێچه‌وانه‌وه
ادامه مطلب ...هه‌ر له‌به‌شی یه‌که‌مه‌وه به تایبه‌ت له باسی دووه‌مدا بۆ پێناسه‌و دیاریکردنی چه‌مکه‌کان پێویستمان به سه‌رچاوه ده‌بێ ،جگه له‌وه‌ی له دیاریکردنی گرفت وگرنگی و ئامانجه‌کانیشدا وه‌کو ده‌ستپێک زۆرجار پشت به‌سه‌رچاوه ده‌به‌سترێت ،دوواتر له‌به‌شی دووه‌مدا ته‌واوی توێژینه‌وه‌کانی پێشووتر بریتین له سه‌رچاوه ،به‌ڵام له به‌شی سێیه‌مه‌و ئیتر به بێ سه‌رچاوه له زۆربه‌ی جۆره‌کانی توێژینه‌وه کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کاندا ناکرێت توێژه‌ر به‌رده‌وام بێت ،بۆیه سه‌رچاوه‌ی تیۆری ده‌بێته پێویستیه‌کی بنچینه‌یی بۆ ته‌واو کردنی توێژینه‌وه‌که :هۆکاره‌کانی به‌کارهێنانی سه‌رچاوه له توێژینه‌وه‌دا بریتین له‌مانه‌ی خواره‌وه :
گۆڕان خۆی له خۆیدا دیارده‌یه‌کی سروشتیه‌و ته‌واوی ده‌رکه‌وته‌و رواڵه‌ته‌کانی بوون وگه‌ردون و سه‌رتاپای ژیان ده‌گرێته‌وه ،هه‌ر له کۆنه‌وه فه‌یله‌سوفی یۆنانی هیراکلیتۆس گوتوویه‌تی "گۆڕان یاسای مان وبوونه‌ونه‌گۆڕیش مردن و له ناوچوونه"له گوته به ناوبانگه‌که‌یدا گوزارشتی له‌م گۆڕانی هه‌میشه‌ییه کردووه(دووجار له هه‌مان ئاودا مه‌له‌ناکه‌یت چونکه ئاوه‌کانی ده‌وروبه‌رت هه‌میشه له نوێ بوونه‌وه‌دان) مه‌به‌ستی ئه‌و هه‌ناسه کورته‌یه که مرۆڤ ده‌توانێت له ژێر ئاودا بمێنێته‌وه کاتێک دێته‌وه سه‌ر ئاوه‌که هه‌تا هه‌ناسه‌یه‌کی تر وه‌ربگرێت و جارێکی تر شۆڕبێته‌وه بۆ ژێر ئاوه‌که به‌لای هێراکلیتۆسه‌وه هه‌مان ئاوی پێشوو نه‌ماوه‌و گۆڕانی به‌سه‌ردا هاتووه ،به‌م جۆره‌ش ،ژیان هه‌میشه له گۆڕاندایه .
ادامه مطلب ...دوور له سیاسه‌ت سه‌رژمێری گشتی یه‌کێکه له پێداویستیه بنه‌ڕه‌تیه‌کانی پلاندانان ،به تایبه‌تی پلانی دانیشتوانی و ناسینی ئه‌و قۆناغه‌ی کۆمه‌ڵگاکه‌ی پێدا تێده‌په‌ڕێت ،چونکه پلان بۆ ئاوه‌دانی و گه‌شه‌پێدانی ژیانی مرۆڤه‌کان داده‌نرێت و ئه‌وانیش که دانیشتوانن له جوڵه‌و گۆڕانی به‌رده‌وامدان بۆیه زۆرجارکۆمه‌ڵناسان و دانیشتواناسان ،بزاوته دایشتوانیه‌کان به بزاوت وجوڵه‌ی هه‌ر بوونه‌وه‌رێکی زیندوی لێکده‌چوێنن ،پێیان وایه دنیشتوانیش ده‌جوڵێت ،چ له رێگه‌ی ره‌وکردن له شوێنێکه‌وه بۆ شوێنێکی تر یان له رێگه‌ی گه‌شه‌کردنی سروشتیه‌وه ،نه‌وه‌کان یه‌ک له دووای یه‌ک دێن وده‌ڕۆن ،له میانه‌ی ئه‌م پرۆسه‌وه بونیادو په‌یکه‌ری دانیشتوانیش ده‌گۆڕێت ،ئه‌گه‌ر ره‌وکردن ئامرازی جوڵه‌ی جوگرافی دانیشتوان بێت ئه‌وه له دایک بوون گرنگترین ئامرازی سروشتی زۆربونی دانیشتوانه هه‌رچه‌نده کۆی له‌دایک بوونه‌کان به‌س نییه بۆ زانینی ڕۆڵ و گرنگی ئه‌م دیاریده‌یه له کۆمه‌ڵگه‌دا
ادامه مطلب ...له‌سه‌ر ژمێریدا ئاستی زۆربوونی دانیشتوانی ناوچه جیاجیاکانمان بۆ روون ده‌بێته‌وه ،تا چه‌ند گۆڕانه دانیشتوانیه‌کان سروشتی یان نا سروشتی روویانداوه ،کاتێک به هه‌مان دیارده‌ی کۆمه‌ڵگاکانی تر به‌راوردی ده‌که‌ین یان به‌و زانیاری و داتایانه‌ی له‌سه‌ر کۆمه‌ڵگاکه‌ی خۆمان له‌به‌رده‌ستدان و له ماوه‌ی مێژوویی جیاوازدا کۆکراونه‌ته‌وه، دیاره هۆکاری بنه‌ڕه‌تی زۆربوونی دانیشتوان رێژه‌ی جیاوازی نێوان له دایک بوون و مردنه چونکه به‌رزی رێژه‌ی له دایک بوون به ته‌نیا ناتوانێت ببێته هۆکار بۆ زۆربوونی دانیشتوان ئه‌گه‌ر هاوکات کار بۆ دابه‌زاندنی رێژه‌ی مردن نه‌کرابێت ،بۆیه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی له دایک بوون رووداوێکی بایۆلۆژیه به‌ڵام به دیوێکی تردا ژیانی کۆمه‌ڵایه‌تی وئابوری وسیاسی کلتوری ژیانی مرۆڤه‌کان ئه‌م دیارده‌یه پێکدێنن و ناکرێت له کایه‌کانی تری جیا بکه‌ینه‌وه
ادامه مطلب ...